Τα ψυχικά τραύματα που δημιουργούνται κατά την παιδική ηλικία αλλά και σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας προκαλούν ψυχοσωματικές εκδηλώσεις στο σώμα και τον οργανισμό μας. Ορισμένες φορές εμφανίζονται και στο στόμα. 

Αυτός είναι και ο λόγος που η ολιστική οδοντιατρική υποστηρίζει ότι όλα συνδέονται μεταξύ τους. Ανακαλύπτοντας το ψυχικό τραύμα που κρύβεται πίσω από το οδοντιατρικό σύμπτωμα, θεραπεύουμε ταυτόχρονα το σώμα και την ψυχή σε πολλά επίπεδα. 

Τι είναι το τραύμα; 

Η λέξη «τραύμα» προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα «τιτρώσκω» που σημαίνει «πληγώνω». Αντίστοιχα, η ιατρική έννοια του τραύματος είναι «η ξαφνική ή βίαιη λύση της συνέχειας των ιστών του δέρματος και συνήθως αιμορραγία».   

Σε επίπεδο φυσιολογίας, όταν κάποια πίεση ξεπεράσει τα όρια της αντοχής του σώματός μας, επέρχεται σωματικός τραυματισμός: οι τένοντες και οι μύες παθαίνουν θλάση, τα ούλα πρήζονται, τα οστά και τα δόντια σπάνε και χαλάνε και έχουν φλεγμονές. 

Το ψυχικό τραύμα  

Σε ψυχικό επίπεδο, όταν βιώνουμε ένα υπέρμετρα στρεσογόνο γεγονός, επιστρατεύονται μέσα μας όλες οι ψυχικές δυνάμεις, ώστε να επεξεργαστούμε, όσο το δυνατόν καλύτερα, αυτή την εμπειρία. Όταν οι προσπάθειές μας δεν επαρκούν, τότε δημιουργούνται εσωτερικά «ρήγματα» και ο τραυματισμός  εγγράφεται ανεξίτηλα στη μνήμη, και στο σώμα μας, χωρίς να είμαστε σε θέση να τον ξεπεράσουμε. 

Καταστάσεις που συνδέονται με τραυματικές  εμπειρίες είναι οι φυσικές καταστροφές (σεισμοί, πλημύρες, φωτιά), η κακοποίηση (σωματική ή σεξουαλική), μια ληστεία, ένα σοβαρό αυτοκινητιστικό ατύχημα, ο πόλεμος, η κατάσταση ομηρίας, η διάγνωση κάποιας σοβαρής ασθένειας, ο θάνατος κάποιου αγαπημένου προσώπου κ.α.   

Στην πραγματικότητα όμως το πόσο  στρεσογόνο  θεωρείται ένα γεγονός εξαρτάται από το ίδιο το άτομο που το βιώνει, ανάλογα με το πόσο ευαίσθητο και αδύναμο είναι σε εκείνη τη φάση της ζωής του. 

 

Κατά τη διάρκεια ενός τραυματικού γεγονότος, το νευρικό σύστημα μπαίνει σε “κατάσταση επιβίωσης”, όπου ενεργοποιείται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Ορισμένες φορές είναι δύσκολο να επανέλθει ξανά στην προηγούμενη φυσιολογική, ήρεμη κατάσταση, όπου επικρατεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα.  

 Αν το νευρικό σύστημα μείνει σε “κατάσταση επιβίωσης”, απελευθερώνονται οι ορμόνες του στρες  που προκαλούν πολλα  προβλήματα όπως πχ αύξηση στην αρτηριακή πίεση και στη γλυκόζη του αίματος με επακόλουθο την αδυναμία  του ανοσοποιητικού συστήματος για εξισορρόπιση και επούλωση.  

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα εκδηλώνονται όταν το σώμα είναι σε συνεχή πίεση.

Κάθε φορά που το ατομο κατά τη διάρκεια της ζωής του εκτίθεται σε γεγονότα που μοιάζουν ή συμβολίζουν κάποια πλευρά του τραυματικού γεγονότος που βίωσε στο παρελθόν, εμφανίζει ψυχολογική ενόχληση. 

Κατακλύζεται από έντονα συναισθήματα όπως φόβος, θλίψη, μίσος, μοναξιά,και έχει έντονη ανησυχία και στρες. Επίσης μπορεί να αντιδράσει με παγωμα και συναισθηματική  αποσύνδεση, απάθεια, ναυτία και ζαλάδα.

Τέλος, μπορεί να έχει ανεξέλεγκτες αντιδράσεις, όπως εκρήξεις θυμού, κρισεις πανικού,και ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως σφίξιμο στο στομάχι  τρέμουλο στη φωνή, μυοσκελετικούς πονους, πονόδοντο, φλεγμονες στο στόμα και πολλά άλλα.

Η επίδραση του τραύματος στον εγκέφαλο 

Ο εγκέφαλος, με τους μηχανισμούς που διαθέτει για την αυτοσυντήρησή μας, παραμένει εξαρτημένος  στα τραυματικά  γεγονότα, με σκοπό να μας βοηθήσει να αποφύγουμε να πληγωθούμε με τον ίδιο τρόπο στο μέλλον.  

Κινητοποιεί λοιπόν τα ένστικτα επιβίωσης και δημιουργεί ένα μοτίβο συμπεριφοράς που περιστρέφεται γύρω από τη τραυματική εμπειρία, χωρίς έξοδο προς την ολοκλήρωση και θεραπεία του τραύματος. 

Το τραύμα παραμένει στο μη-αναλυτικό τμήμα του εγκεφάλου (δεξιό ημισφαίριο) – όπου εδράζονται τα συναισθήματα, η δημιουργικότητα, οι εμπειρίες και συνδέεται  με μία εικόνα που  εκφράζεται στο σώμα  με το σύμπτωμα.

Η επιτυχημένη επεξεργασία των εμπειριών μας γίνεται χρησιμοποιώντας το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου που συνδέεται με τη λογική, τους συλλογισμούς και τη λεκτική επικοινωνία. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται πρώτα να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματά μας, ώστε να αποκτήσουμε την ικανότητα να τα νιώσουμε και να τα αντιμετωπίσουμε.

Μόνο έτσι καταφέρνουμε να βάλουμε λέξεις στην εμπειρία μας,  να την αφηγηθούμε και να μπορέσουμε να τη διαχειριστούμε. 

Τα άλυτα συναισθηματικά θέματα προκαλούν  ψυχοσωματικά  συμπτώματα , στο στόμα και  μπορεί να εμφανίσουμε: 

• Δυσλειτουργία της άρθρωσης,  
• Πόνο,  
• Τερηδόνα,  
• Ουλίτιδα και  
• Φλεγμονές.  

Υπάρχει άραγε δυνατότητα απόδρασης και  διαφυγής από τον κύκλο του τραύματος;

Μήπως είμαστε όλοι μας αιχμάλωτοι του παρελθόντος και της ιστορίας μας, ζώντας συνεχώς την  επανάληψη των τραυματικών βιωμάτων μας; Είμαστε σε θέση να αποδεχθούμε το παρελθόν μας και να απελευθερωθούμε από τις επιδράσεις του; Τελικά, αν οι  πρώιμες παιδικές εμπειρίες  μας είναι τόσο καθοριστικές στην  διαμόρφωση του ενήλικου εαυτού μας; Τι δυνατότητες επιδιόρθωσης έχουμε;  

Πιστεύω ότι με τις διάφορες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους, με δέσμευση στη προσωπική θεραπεία και με εκπαίδευση μπορεί να αναπτύξουμε  τη δυνατότητα της διαχείρισης του τραυματικού γεγονότος . Μέσω της αφήγησης, το άτομο μπορεί να αυτοοργανωθεί και να μετατρέψει την εμπειρία του σε ιστορία με συνοχή και νόημα και την ίδια στιγμή να συνδεθεί και με  άλλους ανθρώπους. 

Έτσι, μπορούμε να μάθουμε να αντιδράμε διαφορετικά και με πιο προσαρμοστικούς τρόπους. Τότε, επιλέγουμε συνειδητά να μάθουμε να κουβαλάμε το παρελθόν μέσα μας, αλλά να μη χρειάζεται να ζούμε σε αυτό. 

Αυτή η αποδοχή και η κατανόηση θα μας οδηγήσει σε βαθιά θεραπεία και  σε κατάσταση ισορροπίας ώστε να μη χρειαζόμαστε πιά τα συμπτώματα, τον πόνο και τη δυσφορία όπως για παράδειγμα στο μικροσύστημα του στόματός μας για να έχουμε επικοινωνία με τον ψυχοσυναισθηματικό μας κόσμο.