Τα νεογιλά δόντια θεωρούνται από πολλούς ως μια δομή άνευ σημασίας, με ημερομηνία λήξης. Απεναντίας, η παρουσία τους αποδεικνύεται καθοριστική τόσο για την ανάπτυξη των γνάθων όσο και για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Θα πρέπει να τους δίνουμε την ίδια φροντίδα και την ίδια προσοχή που δίνουμε και στα μόνιμα δόντια. Τα μηνύματα που εκπέμπουν μέσω της φθοράς τους αντικατοπτρίζουν δυσαρμονικές οικογενειακές καταστάσεις και πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. 

Ποια είναι τα νεογιλά δόντια;

 Τα πρώτα δόντια που εμφανίζονται στο στόμα του μικρού παιδιού είναι τα νεογιλά δόντια. Κατά την ηλικία των 6-10 μηνών ανατέλλουν οι κεντρικοί νεογιλοί τομείς στην κάτω γνάθο. Λίγο αργότερα, στην ηλικία των 8-12 μηνών, ανατέλλουν οι κεντρικοί νεογιλοί τομείς στην άνω γνάθο και σηματοδοτούν την αρχή του πρώτου ψυχοκοινωνικού σταδίου εξέλιξης του παιδιού (κατά Erik Erikson). 

Σε αυτή την ηλικία διαδραματίζεται μια σημαντική σύγκρουση και καθορίζει τι θα καλλιεργηθεί ως ποιότητα ή ως αδυναμία στο παιδί. Η σύγκρουση αυτή είναι η Eμπιστοσύνη έναντι της Αμφιβολίας, κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής του παιδιού.  

Εμπιστοσύνη ή Αμφιβολία

Κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσιμης φάσης της ανάπτυξης ένα βρέφος εξαρτάται πλήρως από το περιβάλλον του. Όταν οι γονείς ή οι φροντιστές ανταποκρίνονται στις ανάγκες ενός παιδιού με συνέπεια και το παιδί νιώθει να ικανοποιούνται οι ανάγκες του με φροντίδα και αγάπη, το παιδί βιώνει την καλοσύνη και μαθαίνει να εμπιστεύεται τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω του. 

Τα νεογιλά δόντια συγκροτούν μια προσωρινή δομή, η οποία επιτρέπει στο παιδί να υπάρχει χωρίς τη μαμά του. Μέσω της νεογιλής οδοντοστοιχίας, μιας βιολογικής δομής που κληρονομείται από την εμβρυϊκή ζωή, η μαμά κληροδοτεί στο παιδί τo μέσο για να διαχωριστεί από αυτή.  

Τα νεογιλά δόντια συνιστούν ένα ασταθές, γεμάτο ανοίγματα, μα απαραίτητο φράγμα δοντιών κι επιτρέπουν στο παιδί να αποκτήσει κάποιο βαθμό αυτονομίας. Η ύπαρξή τους επιτρέπει στο παιδί να εκτελεί μια σειρά από στοιχειώδεις καθημερινές πράξεις όπως π.χ. να τρέφεται, να μιλά, να υπερασπίζεται τον εαυτό του και έτσι επηρεάζεται η κινητική του εξέλιξη. Τα δόντια δηλαδή προσφέρουν στο παιδί τη δυνατότητα να σιτίζεται μόνο του και όχι πια με τη βοήθεια της μαμάς.  

Η μάσηση απαιτεί κάποια προσπάθεια. Τα δόντια οπλίζουν κατά κάποιο τρόπο το παιδί, του παρέχουν σταθερή υποστήριξη, όταν έρχεται αντιμέτωπο με τις απαιτήσεις και τη σκληρότητα του κόσμου.  

Για ποιον λόγο εμφανίζονται παθήσεις στα νεογιλά δόντια;  

Όταν ένα νεογιλό δόντι υφίσταται φθορά, υποδηλώνει μία αμφισβήτηση στην εύθραυστη αυτονομία του παιδιού. Όλο αυτό υποδεικνύει μια παλινδρόμηση προς τη μήτρα, όπου το παιδί επιστρέφει πολύ πιο σύντομα απ’ όσο χρειάστηκε για να βγει από αυτή. Για το παιδί, η καταστροφή των δοντιών του αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο επιχειρεί μια λυτρωτική στροφή προς τα πίσω, για να εξαλείψει τις δυσκολίες και να ξαναβρεθεί στην ομαλότητα της πρωταρχικής μήτρας, που το προστατεύει, το θρέφει και εγγυάται την επιβίωσή του.  

Καταστρέφοντας τα δόντια του, το παιδί εξαλείφει τη δομή του, αρνείται να υπάρχει ως ένα ξεχωριστό άτομο. Πρόκειται για ένα ένστικτο επιβίωσης και προστασίας απέναντι στις δυσκολίες και στον πόνο. Για παράδειγμα, η εμφάνιση τερηδόνας αποτελεί ένδειξη ότι το παιδί αντιμετωπίζει άγχος, έναν αποχωρισμό ή μια ανυπέρβλητη δυσκολία. Το παιδί προσπαθεί να δραπετεύσει και να φύγει από μια πραγματικότητα γεμάτη δυσκολίες. 

Σε κάθε τέτοια περίπτωση, κρύβεται το μήνυμα: «Δεν μπορώ να προχωρήσω περισσότερο, θέλω να γυρίσω πίσω». Είναι κάτι σαν έκκληση για βοήθεια, που ο γονέας χρειάζεται να αναγνωρίσει και να αφουγκραστεί. Αν αναλογισθούμε ότι η ανάπτυξη ισοδυναμεί με μια σειρά από αποχωρισμούς (γέννηση, απογαλακτισμός κ.λπ.), υπάρχει υψηλός κίνδυνος το παιδί να αναπτύσσει τερηδόνα κάθε φορά που σε ένα στάδιο ανάπτυξης ενεργοποιείται ξανά το άγχος του αποχωρισμού.  

Όταν μέσα από το παιδί εκφράζονται τα προβλήματα του γονέα

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παθήσεις που εμφανίζονται στα δόντια του μικρού παιδιού δεν αφορούν το ίδιο, αλλά αντανακλούν ένα πρόβλημα του γονέα. 

Αυτό συμβαίνει συχνά όταν έχουμε κάταγμα ενός νεογιλού δοντιού. Σαν ένας πιστός καθρέφτης, το παιδί αντικατοπτρίζει συνεπώς το θέμα του γονέα, ο οποίος αισθάνεται «ραγισμένος» ή ταλαιπωρημένος από τη ζωή. Σαν ένα κανονικό συναισθηματικό σφουγγάρι, το παιδί αντιλαμβάνεται και εκφράζει τη δυσφορία του γονέα.  

Για παράδειγμα, έστω ένα κοριτσάκι τριών ετών, το οποίο τραυματίζει επανειλημμένα, ύστερα από πτώσεις, τον κεντρικό τομέα πάνω δεξιά (πλευρά που συνδέεται με τη μητέρα). Το δόντι γίνεται γκρι και μετά μαύρο. Τα επεισόδια συμβαίνουν πάντα, όταν το κοριτσάκι βρίσκεται υπό την ευθύνη της γιαγιάς της, από την οικογένεια του πατέρα της.  

Σε αυτή την περίπτωση το κορίτσι εκφράζει τη δυσφορία της μητέρας της, η οποία έρχεται σε δύσκολη θέση, όταν πρέπει να αφήσει την κόρη της στην πεθερά της, για να πάει στη δουλειά. «Θα νομίζει ότι την εγκαταλείπω, θα πρέπει να με θεωρεί κακή μητέρα», σκέφτεται η μητέρα της, κάθε φορά που εμπιστεύεται το κοριτσάκι της στη γιαγιά του και κάθε φορά που την παραλαμβάνει από εκείνη.  

Επιπλέον, η μητέρα νομίζει ότι βλέπει αποδοκιμασία στο βλέμμα της πεθεράς της και νιώθει ενοχές εξαιτίας της απαιτητικής αλλά συνάμα συναρπαστικής εργασίας της, την οποία δεν θέλει να εγκαταλείψει. Καθώς περνάει ο καιρός, αισθάνεται όλο και περισσότερο ότι κρίνεται και αποδοκιμάζεται.  

Το μαύρισμα του δοντιού της κόρης της αντικατοπτρίζει το αίσθημα ντροπής της μητέρας, η οποία νιώθει τύψεις γιατί νομίζει ότι είναι μια «κακή μητέρα». Η ημέρα που διαλύεται ο κεντρικός τομέας του μικρού κοριτσιού αντανακλά την εικόνα της μητέρας, που γίνεται κομμάτια, καθώς θίγεται από ένα σχόλιο της πεθεράς της. Λίγο καιρό αργότερα, εκείνη επιλέγει να εμπιστευτεί την κόρη της σε μια νταντά. Το κοριτσάκι, ως διά μαγείας, σταματά να έχει πλέον άλλους τραυματισμούς στα δόντια του. 

Όπως σε κάθε άλλη περίπτωση, έτσι και με τα νεογιλά δόντια, καταλήγουμε σε ένα σημαντικό συμπέρασμα. Το σύμπτωμα είναι πάντα η έκφραση ενός μηνύματος που θέλει να μας δώσει το σώμα το δικό μας ή των παιδιών μας. Αξιοποιώντας τη γνώση της ολιστικής προσέγγισης, μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε αυτό το μήνυμα και να οδηγηθούμε σε μία βαθύτερη θεραπεία που θα μας δώσει μία ισορροπημένη ζωή απαλλαγμένη από τραύματα και παθήσεις.